„Szukając swojego miejsca na ziemi”: perypetie Lidija Zelovic (ocena: 6/10 - za Sarajewo)

Od wojny w Jugosławii do wojny na Ukrainie.

Reżyserka i główna bohaterka filmu, Lidija Zelovic, urodziła się i wychowała w Sarajewie, w czasach gdy miasto należało jeszcze do Jugosławii. Jej dzieciństwo upływało w okresie igrzysk olimpijskich z 1984 roku – symbolu nadziei i jedności – ale w dorosłość wkroczyła już w realiach brutalnej wojny domowej, która rozdrobniła nie tylko państwo, lecz także rodziny, wspomnienia i poczucie przynależności. Po ucieczce z kraju Zelovic osiedliła się w Holandii.

Intymny, wielowarstwowy dokument opowiadający o osobistym i historycznym rozdarciu – wewnętrznym i geograficznym. Jest osobistą próbą powrotu do utraconego miejsca – zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. Dokument nie jest jednak wyłącznie relacją z podróży czy wspomnieniem wojny – to także refleksja nad tym, jak przeszłość kształtuje teraźniejszość, jak trauma wpływa na tożsamość, oraz jak trudno pogodzić pamięć z rzeczywistością polityczną i rodzinną.

Zelovic porusza się między prywatnym archiwum i powiązaniami rodzinnymi, a szerokim kontekstem historycznym. Jej spostrzeżenia – zarówno rodzinne, jak i polityczne – są cenne i autentyczne, choć niekiedy ich siła tonie w nieco zbyt rozwleczonej narracji. Na drugim planie wybrzmiewa symboliczny motyw zamiłowania do piłki nożnej – jako jednej z ostatnich uniwersalnych form wspólnoty. Sport, choć obecny jedynie jako tło (także pamiętne Sarajewo 1984), staje się nadzieją na porozumienia, zarówno w skali rodzinnej, jak i ogólnonarodowej.

„Szukając swojego miejsca na ziemi” to dokument szczery i zaangażowany, choć momentami zbyt osobisty, by był w pełni komunikatywny dla szerokiej publiczności. Film zyska szczególną wartość dla tych, którzy pamiętają wydarzenia z lat 90. na Bałkanach lub sami doświadczyli migracji i zerwania z miejscem pochodzenia. Dla innych może być poruszającym, choć niełatwym w odbiorze zapisem walki z pamięcią i próbą zdefiniowania tego, czym  i gdzie jest dla każdego „dom”.

• reżyseria: Lidija Zelovic

• zdjęcia: Lidija Zelovic, Sergej Goekjian, Maarten Kal, Moniek Wester Keegstra, Lola Mooij, Alexander Goekjian, Marinus Groothof

• montaż: Uros Maksimovic

tytuł oryginalny: Home Game

produkcja: Holandia

rok: 2024

gatunek: dokument rodzinno-historyczny

festiwale: Millennium Docs Against Gravity 2025, Kopenhaga, Amsterdam