„Ostatnie słowa”: Aleś Puszkin (ocena: 7/10 - za Łukaszenkę)

Andrzej
1 dzień temu
2 minut(y) czytania

Szczęście dokumentalisty – tragedia protagonisty.

Aleś Puszkin – białoruski malarz, performer, aktywista, kontrowersyjny artysta – przez lata otwarcie występował przeciwko reżimowi Aleksandra Łukaszenki. Jego nazwisko, budzące skojarzenia z wielką literaturą, staje się tu symbolem oporu i odwagi.

Sam Łukaszenka kiedyś przyznał, że „sztuka ma ogromną siłę przebicia” – i być może właśnie dlatego reżim z takim zacięciem walczy z artystami, którzy nie chcą milczeć.

Schell zaczyna film od pogrzebu Puszkina – by następnie, w formie retrospekcji, opowiedzieć o jego ostatnich miesiącach życia. Zabieg narracyjny rzadki w dokumencie, ale w tym wypadku działa bardzo dobrze: nie chodzi o suspens, ale o zrozumienie tego, kim był człowiek, który aż do samego końca nie wyrzekł się swojej sztuki ani prawa do wolności swojego kraju.

Film portretuje Puszkina jako postać wielowymiarową – bezkompromisowego buntownika, ale i człowieka z dużym poczuciem humoru. Performensy artysty – odważne, pomysłowe, momentami prowokacyjne – stanowią trzon narracji, przeplatany archiwaliami, cytatami i nagraniami. Jednym z najbardziej wymownych środków formalnych jest wypikselowanie twarzy osób pojawiających się obok bohatera – dyskretne, lecz bardzo wymowne świadectwo strachu i opresji.

Schell korzysta z materiałów, które udało się pozyskać montując z nich film solidny i poruszający, choć nieco zbyt krótki. Ta zwięzłość stanowi problem w kontekście dystrybucji, ale nie odbiera wartości samej produkcji. „Ostatnie słowa” powinny trafić do szerszej publiczności, także w Polsce, jako dokument ważny i aktualny, pokazujący, co dzieje się tuż za naszą wschodnią granicą.

To film, który przypomina, jak wielką moc ma dokument. Gdy system próbuje wymazać jednostkę z pamięci zbiorowej, kino może ją ocalić. Dzięki takim obrazom jak ten, Aleś Puszkin – kontrowersyjny, charyzmatyczny, utalentowany – nie zostanie zapomniany.

„Ostatnie słowa” jest dokumentem ukazującym siłę tego gatunku. Tragiczne losy wyjątkowego człowieka, kontrowersyjnego, ale zdolnego i odważnego zostałyby zapomniane. A dzięki takim filmom, nawet jeżeli współcześnie nie został odnotowany, pozostaną dostępne dla potomności.