„Nitram”: piroman (ocena: 5/10 – za ogień)

Spoilerowy opis zdradza suspens.

Tytułowy protagonista, imię czytane wspak jest nawiązaniem do autentycznego sprawcy masakry, jest nieznośnym młodzieńcem uprzykrzającym życie sąsiadom i rodzicom swoją pirotechniczną pasją. Ale to dopiero początek problemów „wychowawczych”.

Zdarzają się takie sytuacje, gdy wiadomo dokładnie co się w filmie wydarzy na samym końcu. Często nawet sam film przyjmuje taką konwencję operując retrospekcją. W takich przypadkach ważny jest ukazanie samego dochodzenia do finału. W tym przypadku można tego było uniknąć. Opis dystrybutora jest szkodliwy dla percepcji. Szczególnie gdy sposób dochodzenia do finału jest celowo monotonny. A „Nitram” jest filmem surowym, męczącym, z wyjątkowo antypatycznymi bohaterami. Wiadomo, iż to celowy a nawet realistyczny zabieg. Sprowadza jednak tą produkcję do propozycji dla nielicznych widzów, aprobujących artystyczne środki wyrazu w kinie. A sam temat zasługiwał na szersze rozpropagowanie. Fakt, iż to film australijski i od razu wiadomo iż prowadzi do tragicznego finału nie przyciągnie szerszej widowni. Zupełnie inny odbiór byłby, gdyby widz nie spodziewał się finału i stanowił on pewien sposób zaskoczenia. Ale to zniweczył sam dystrybutor, a takich co zupełnie nie czytają nic o filmie jest niewielu.

Kwintesencją filmu jest wiwisekcja zła. Z pozoru niewinnego – ot głośne fajerwerki uprzykrzające życie sąsiadów. Finalnie zagrożenia dla życia i zdrowia. Film skupia się na punkcie wyjścia – irytującej skłonności do pirotechniki, poprzez najważniejsze wydarzenie które ukształtowało bohatera – przyjaźń ze starszą kobietę, aż po powolne dochodzenie do zdolności dokonania wyrachowanej zbrodni. Będącej zemstą na ludzkości. Oglądając ten film i poznając bohatera można nawet znaleźć usprawiedliwienia jego postawy, bo to co zrobił po części było odpowiedzią na sytuację społeczną.

Film jest także protestem przeciwko łatwej dostępności broni prawnej. Nie przypadkiem wydłużane są sceny zakupu sprzętu w sklepie. To głos w dyskusji, która głównie toczy się w USA i dzieli społeczeństwo. Także w Australii po tragedii, o której opowiada ten film, zdecydowano się na radykalne reformy. Nie do końca jednak przyniosły one oczekiwany skutek.

Na pewno dało się z tego tematu wycisnąć więcej niż tylko atrakcję dla rozsmakowanych w wolnej narracji bywalców kin studyjnych. Nawet australijskie krajobrazy nie rekompensują surowości i monotonii.