„Śledczy”: zbrodnia i kara (ocena: 7/10 – za Jugosławię)
Zbrodnie wojenne w trakcie wojny w byłej Jugosławii z punktu widzenia osoby zaangażowanej w wymierzenie sprawiedliwości.
Trwająca w pierwszej połowie lat 90-tych ubiegłego wieku wojna po rozpadzie byłej Jugosławii obfitowała w wyjątkowo brutalne mordy na ludności cywilnej, naruszające wszelkie konwencje wojenne. Stąd powołano w Hadze trybunał, który miał rozliczyć sprawców masakr i przywrócić ofiarom sprawiedliwość.
Tematyka dramatycznych wydarzeń, w wydawałoby się cywilizowanych europejskim regionie, wielokrotnie była tematem produkcji filmowych realizowanych po zakończeniu wojny. Nawet w pewnym momencie czuć był przesyt bałkańskich filmów rozliczających tragiczne wydarzenia. Obecnie jakby wracał ten temat, zapewne także w kontekście nowej wojny toczonej na obrzeżach Europy.
Dokumentalna produkcja jest szczególna, oparta bowiem na doświadczeniu i ogromnej wiedzy osoby która szczegółowo badała zbrodnie. Scenariusz oparty na osobistych wspomnieniach zawartych w książce porusza tragizmem, ale także zawiera obiektywne podejście do tematu, którego wciąż stronom konfliktu brakuje. Protagonista wprost wskazuje iż uczestnicy konfliktu sami nie rozliczą zbrodniarzy bowiem ich postępowanie jest nadal usprawiedliwiane narodowościowo. Zresztą materiał historyczny uzupełniają współczesne wypowiedzi polityków pełne niepokojących treści. Ukazane są postawy zwykłych ludzi – pracowniczka szpitala, ale także percepcja drugiej strony – wypowiedzi żony jednego z oskarżonych. Można więc wyrobić sobie zdanie w szerszym kontekście.
To poprawnie zrealizowany dokument. Dociera do faktów, nie epatuje nadmiernym słowotokiem, ma dobre tempo. Wykorzystuje znane w produkcjach kryminalnych środki wyrazu – jak narastająca muzyka, emocjonalne wypowiedzi, stonowany głos narratora. Może brakuje szerszego kontekstu (niektórzy nie mają pełnej wiedzy o genezie wojny i dokonanych zbrodni) i jest zbyt urwany. Spowodowane jest to rezygnacją samego śledczego, który w pewnym momencie zrezygnował z pracy w tak trudnym zagadnieniu. W zasadzie można by z tego zrobić serial, bo każda zbrodnia to materiał na samodzielny odcinek.
Zalety:
+ obiektywnie o bałkańskiej wojnie
+ osobiste wypowiedzi
+ spojrzenie z różnych perspektyw
+ walor historyczny
+ sprawna realizacja
+ archiwalne dokumenty
+ mocne poczucie braku sprawiedliwości
Wady:
- brak szerszego kontekstu
- sprowadzone do wybranych wydarzeń
- urwane z uwagi na rezygnację protagonisty
tytuł oryginalny: Vyšetřovatel
produkcja: Chorwacja, Czechy
rok: 2022
gatunek: dokument
festiwale: 20. Millennium Docs Against Gravity online, MFF Jihlava, FIPADOC
reżyseria: Viktor Portel
scenariusz na podstawie „The Investigator – Demons of Balkan War” Vladimira Dzuro
zdjęcia: Šimon Dvořáček
montaż: Vladimir Gojun
dźwięk: Niko Gulam
