„Stan Zagrożenia” – zamach w Smoleńsku (ocena 7/10)

Dokumentalna kompleksowa, wciąż spiskowa, teoria o zorganizowanym z premedytacją zamachu na polskiego Tupolewa.

Lot z Warszawy do Smoleńska polskiej delegacji na obchody rocznicy zbrodni katyńskiej zakończył się tragiczną katastrofą i śmiercią 96 osób, w tym Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Oficjalne raporty wskazują na winę załogi, która w trudnych warunkach zbyt późno rozpoczęła procedurę odejścia na inne lotnisko, przez co samolot stracił sterowność w wyniku uderzenia w brzozę. Nie przekonały one jednak znacznej części społeczeństwa, która przychyla się do teorii o świadomym, zorganizowanym zamachu. Film przedstawia teorię o wybuchach, które spowodowały katastrofę, a były wynikiem działań rosyjskiej służb specjalnych, nie bez udziału polskich oficjeli.

Poglądy Ewy Stankiewicz na temat katastrofy smoleńskiej są znane. Od początku szukała ona dowodów na teorię o zamachu. Teorię wyśmiewaną i odrzuconą podczas oficjalnego śledztwa, ale wciąż badaną przez nową komisję oraz prokuraturę. Ten film stanowi jakby podsumowanie wyniku prowadzonego przez nią wieloletniego śledztwa dziennikarskiego.

Genezą teorii o zamachu są imperialistyczne zapędy Rosji oraz stanowcza postawa Lecha Kaczyńskiego wyrażona dobitnie w trakcie rosyjskiej agresji na Gruzję – dwa lata przed katastrofą. Argumentem za możliwością podłożenia ładunków wybuchowych jest tajemniczy remont polskich samolotów w rosyjskiej Samarze. Stankiewicz zwraca również uwagę na oddanie śledztwa władzom rosyjskim i wybór aktu prawnego (konwencja chicagowska) ograniczające możliwości polskiej stronie. Film nie abstrahuje od technicznych zagadnień: liczne wypowiedzi ekspertów (?), symulacje wybuchów, dowody na znaczne rozdrobnienie szczątków samolotu. Wszystkie te elementy stanowią pożywkę dla teorii o zamachu i mają być częścią kolejnego raportu przygotowywaną przez ekspertów przeświadczonych o błędnej oficjalnej wersji. Jednak nawet mniej zorientowany widz odnajdzie elementy niewyjaśnione, jak chociażby konieczność pojawienia się mgły nad lotniskiem, czy też świadome obniżenie przez załogę lotu na zbyt niską wysokość. Należy również pamiętać, że zespół ekspertów był również podważany, a jeden z nich jest prywatnie mężem dokumentalistki. Widać również, że także wśród wyznawców zamachu nie ma jednomyślności, czego dobitnym dowodem jest brak w filmie Antoniego Macierewicza.

Można powiedzieć, że film nie wnosi nic nowego. Argumenty w nim przedstawione pojawiały się wielokrotnie i były tematem mnóstwa dyskusji i sporów – niestety mało merytorycznych, bardziej politycznych. Stankiewicz nie wnosi się ponad swoją tezę, nie przedstawia argumentów drugiej strony, jedynie wytyka niekonsekwencje, sprzeczności. Film ewidentnie jest politycznym oskarżeniem wobec opcji rządzącej Polską przez 8 lat. Nawet sugeruje współudział, albo przynajmniej aprobatę przygotowywanej przez Rosjan zbrodni. Miejmy nadzieję, że uda nam się w końcu dowiedzieć, czy te teorie mają w sobie jakieś elementy prawdy. Obecna władza ma wszelkie możliwości aby dojść do prawdy.

O ile w sensie technicznym film tylko porządkuje teorię zamachu, o tyle ujawnia nowe archiwalia, które wzbudziły wiele dyskusji. Głównie chodzi tutaj o zdjęcia ówczesnej minister Ewy Kopacz w trakcie prac w moskiewskim prosektorium. Polski przedstawiciel, uśmiechnięty, w kolorowych butach, z kawą w dłoni, pozujący do zdjęcia z wytatuowanym Rosjaninem przy zwłokach polskich ofiar. To wstrząsnęło opinią publiczną, przypominając zachowanie ówczesnych decydentów w tym jakże smutnym dla Polski okresie żałoby.

Pod względem dokumentalnym to produkcja wzbudzająca emocje, dynamiczna, pełna atrakcyjnych wizualizacji, a także dobrze zmontowana i logiczna w chronologii. W przyszłości, zakładając że jednak wszelkie wątpliwości zostaną rozwiane, albo będzie stanowiła dokumentalizację kłamstwa smoleńskiego, albo sekty wierzącej w zamach.

Plusy:

+ kompleksowy przekaz

+ nowe zdjęcia archiwalne

+ atrakcyjny realizacyjnie

+ wzbudził zamieszanie

Minusy:

- jednostronny

- pod tezę

- nie wnoszący nic nowego

- brak głównego propagatora teorii o wybuchach - Macierewicza

- powiązanie autorki z jednym z ekspertów

Zwiastun:

produkcja: Polska

rok: 2021

gatunek: dokumentalny

· reżyseria: Ewa Stankiewicz

· występują w archiwaliach: Lech Kaczyński, Władimir Putin, Ewa Kopacz, Donald Tusk, Marian Janicki, Bronisław Komorowski, Tatiana Anodina, Jerzy Miller

· występują jako eksperci, komentarzy: Glenn A. Jørgensen, Piotr Witakowski, Andrzej Nowak, Andrzej Pawlikowski, Jakub Obara, Jacek Sasin