„Historia leśnych kochanków i inne opowiadania” – Kazimierz Orłoś

Zbiór opowiadań Kazimierza Orłosia, wyróżnionego nagrodą literacką Warszawski Twórca.

Tomik zawiera wybrane opowiadania Orłosia z okresu blisko pół wieku: od lat 60-tych ubiegłego wieku po czasy współczesne (1962-2013). Praktycznie tylko dwa opowiadania nie były wcześniej publikowane. Z jednej strony to idealny produkt dla czytelnika nie zaznajomionego z twórczością Orłosia. Z drugiej, dla osób które śledziły twórczość pisarza, co najwyżej okazja do przypomnienia starych opowiadań.

Opowiadania są krótkie, zazwyczaj kilkostronicowe. Jednak Orłoś potrafi na tych kilku stronach zarysować kontekst sytuacji i bohaterów. Robi to z dużym wyczuciem i barwnością literacką. Można te opowiadania czytać po kilka razy i odkrywać nowe przesłania.

Tematyka jest różnorodna. O życiu i o śmierci. O miłości i nienawiści. O młodych i o starych. O samotności i o interakcjach pomiędzy ludźmi. O stosunkach społecznych i o nadużywaniu władzy. O bogatych i o biednych. Na smutno i na wesoło.

Wyróżniają się, jakże różne opowiadania o umieraniu („Pokój”, „Otwórz i zamknij drzwi”, „Śmierć na motorynce”). Ten najtrudniejszy dla każdego człowieka moment, Orłoś ukazuje w sposób zwykły i prozaiczny, jakby próbując oswoić siebie i czytelnika z nieuchronnym momentem.

Ciekawe są opowiadania, które dotyczą zwierząt, często tych niepozornych („Pięć małych jeży”, „Wielkogłowy”, „Wyspa koników polnych”, „Druciany lis”, "Zielona tasiemka"). Jedno z nich („Wielbłąd”) stało się inspiracją do pełnometrażowego filmu nakręconego przez Jerzego Stuhra. Orłoś pięknie opisuje również przyrodę, a nawet kosmos ("Kosmiczne pytania", "Rozmowa o gwiazdach").

Orłoś lokalizuje wcześniejsze opowiadania na wsi, ale późniejsze najczęściej w Warszawie, nawet wskazując konkretne dzielnice i ulice. Wyraźnie jego twórczość ma cechy autobiograficzne.

Tematyka polityczna dotyczy opowiadań z okresu stanu wojennego. Jest ona zarysowana w kontekście przypadków zwykłych ludzi ("Gałązka bzu"). Ważne pod kątem socjologicznym jest współczesne opowiadanie „Chrystus był Żydem”) o dyskusji w przedziale pociągu o postrzeganiu w Polsce narody żydowskiego. Dobrze, że nie znalazło się nic, co by komentowało współczesny spór polityczny w Polsce, w który niestety autor się włączył mało rozsądnymi wypowiedziami w wywiadach prasowych.

Tomik, który mimo faktu że zawiera w większości znane opowiadania jest dla zwolenników prozy Orłosia i miłośników krótkich historyjek dobrą okazję do częstego sięgania. To książka, którą można wziąć wieczorem i w kilka minut przeczytać jedno z opowiadań odkrywając w nim wartościowe przesłanie. Kazimierz Orłoś jest mistrzem krótkiej formy, i już chociażby za to zasłużenie został uhonorowany przez kapitułę warszawskiej Nagrody Literackiej.