„Tony Halik” – tu byłem (ocena 7/10)
Wnikliwa i obiektywna biografia postaci kultowej, ale nie jednoznacznej.
Tony Halik – podróżnik, kamerzysta, autor programów telewizyjnych, w tym popularnej serii „Pieprz i Wanilia”. W szarych czasach komunizmu pokazywał Polakom inny, ciekawy, egzotyczny świat. Był świadkiem ważnych wydarzeń politycznych w Argentynie i w Polsce. Spotykał się z najważniejszymi osobistościami. Bajarz wzbudzający powszechną sympatię. Ale nie wszystko w jego życiorysie jest jasne i potwierdzone, a nawet prawdziwe.
Marcin Borchardt opiera się na pozyskanych materiałach archiwalnym pozostałych po Haliku. Z jednej strony nie mógł narzekać na ich brak, bo sam bohater pozostawił wiele ciekawostek, a i fakt medialnej aktywności z pewnością pomógł. Z drugiej strony w przypadku wielu materiałów niezbędne były dodatkowo prace, a przede wszystkim tytaniczna praca przejrzenia wszystkiego. Reżyser musiał odpowiednio wyselekcjonować materiały do filmu oraz odsiać ziarno od plew, czy też używając terminologii bohatera „pieprz od wanilii”.
Cały film ma charakter archiwalny. Jest zbiorem produkcji stworzonych przez Halika: fragmentów filmów, programów telewizyjnych, wywiadów, archiwalnych wypowiedzi. Uzupełnione wstawkami animowanymi i komiksowymi, co ożywia sztywny charakter materiałów źródłowych. Dzięki takiej formie, po trochu podróżniczej, ale również groteskowej, udaje się oddać specyfikę charakteru i osobowości Halika. Odczują to głównie starsi widzowie, którzy pamiętają programy protagonisty. Ale także dla innych widzów taka forma jest przystępna i skłania do głębszego poznania postaci Tony Halika. . Nie ma na szczęście współczesnych gadających głów wspominających bohatera. Jedyna forma komentarza, zastosowana z offu, dotyczy syna Halika - Ozana. Okoliczności kontaktu z nim ujawnił reżyser po seansie i są one niezwykle ciekawe, czego film nie oddaje – bo jak się okazuje był to bardzo osobisty wywiad-rzeka.
Film odnosi się do wielu aspektów życia Halika. Zarówno jego pasji podróżniczej, działalności operatorskiej i telewizyjnej, ale również dziennikarskiej, w tym uczestnictwa w ważnych wydarzeniach politycznych. Reżyserowi udaje się odpowiednio podzielić film na te różnorodne aspekty. Dokument ma więc także wymiar historyczny, ukazując chociażby sytuację w Argentynie, czy też w Polsce w okresie Solidarności i Stanu Wojennego. Nie wyjaśnia jednak jak się stało, że Halik pojawiał się przy tak newralgicznych dla losów narodów wydarzeniach.
Halik to niezwykle wyrazista, charyzmatyczna, popularna i przyjazna postać. Łatwo więc popaść w hagiografię. Reżyser jednak tego unika akcentując również mroczniejsze elementy z życia Halika. Dotyczą one II Wojny Światowej, gdy kłamał o swojej aktywności po stronie aliantów, a ukrywając udział w siłach zbrojnych okupanta. Także jego związki z systemem komunistycznym mogą budzić niezdrowe emocje. Reżyser umieszcza te wątki w filmie, jednak unika jednoznacznych ocen i nie drąży tematu. Pewnie pozostaje tutaj spory materiał do wykorzystania, ale taka był koncepcja reżysera. Cały film zresztą cierpi na pewne niedopowiedzenia lub przeskoki czasowe, jak chociażby brak głębszego wytłumaczenia zmian w życiu osobistym i zawodowym Halika.
Film ma w planach dystrybucję kinową (acz niszowy dystrybutor Mayfly raczej nie zapewni szerszej prezentacji), więc oprócz pokazów na festiwalu dokumentalnych może być okazją do przypomnienia niezwykłej postaci Halika dla starszych, a poznania dla młodszego pokolenia.
Plusy:
+ różnorodna forma
+ oddany klimat
+ archiwalia
+ dotarcie do syna Halika
+ obiektywne przedstawienie kontrowersyjnych faktów z życia
+ elementy polityczne i historyczne
+ pozytywne podejście do bohatera
+ bez współczesnych gadających głów
Minusy:
- pożądana znajomość protagonisty
- brak spekulacji na ważne tematy
- przemykanie nad zmianami w życiu bohatera
Zwiastun:
produkcja: Polska
rok: 2020
data premiery: 30 września 2020
dystrybucja: Mayfly
gatunek: dokument
festiwale: Millennium Docs Against Gravity 2020
reżyseria: Marcin Borchardt
zdjęcia: Tony Halik
występują: Tony Halik, Elżbieta Dzikowska, Pierrette Andrée Courtin Ryszard Kapuściński, Józef Klasa, Fidel Castro, królowa Elżbieta, Evita Peron, Richard Nixon, Lech Wałęsa, z offu Ozan Halik
