Uwolnij mnie – sycylijskie egzorcyzmy (ocena: 5/10)
Zwycięzca konkursu filmów dokumentalnych „Horyzonty” na Festiwalu w Wenecji, wprowadzany w Polsce po dwóch latach przez katolickiego dystrybutora. Budzi wątpliwości i negatywne oceny także w środowisku katolickim.
Film ukazuje zbiorowe próby wypędzenia szatana z ciał opętanych ludzi dokonywane we Włoszech na Sycylii. Pod wpływem modłów kapłana szatan ujawnia się okrzykami, nietypowym zachowaniem, wszczynaniem awantury. Bohaterami są księża egzorcyści pod wodzą Ojca Cataldo, a ich praca ukazana jest tak jakby „od kuchni”. Pokazywana jest również ich codzienność, różnorakie przypadki z jakimi się spotykają – także takie które są tylko próbami naciągnięcia na procedurę egzorcyzmu.
Jeżeli chodzi o warstwę realizacyjną, która jest mniej istotna w analizie tego filmu, to niewiele dobrego można napisać. Jest to słaby dokument, źle zrealizowany, niezwykle chaotyczny, nieumiejętnie poukładany. Momentami jest wręcz nużący, co naprawdę było trudne mając tak fascynujący materiał, jak przykłady wywnętrzania się szatana z ciała człowieka. Reżyserka Federica Di Giacomo ma zwyczajnie słaby warsztat, nie potrafi odpowiednio stopniować napięcia, znakomite sceny, które wychodzą tylko ze względu na przedstawiane przypadki, przeplata słabymi i nieciekawymi. Przesadnie również próbuje ukazać życie codzienne księży, które jest tutaj mało istotne w kontekście przypadków ofiar (rzekomych?) nawiedzenia. Błędem było również schodzenie na poziom komediowy, jest kilka takich niepotrzebnych scen – a to ksiądz rozmawia z szatanem przez telefon komórkowy, a to ktoś rażony modlitwą przewraca się na innego opętanego. Tego typy sceny mające może w zamiarze reżyserki ocieplić klimat, tylko budzą dodatkowe kontrowersje. Nie na miejscu jest bowiem naigrywać się z tak poważnych zagadnień.
Same sceny opętania oraz prób wypędzenia (głównie reakcja opętanego człowieka na modlitwy) są interesujące i przykuwają uwagę. Z jednej strony dowodzą one realności opętania. Z drugiej jednak nie w ten sposób w praktyce powinny wyglądać egzorcyzmy, a ukazywane praktyki mają więcej wspólnego z szamaństwem niż zatwierdzonymi przez Kościół Katolicki procedurami.
I to jest właśnie najpoważniejszy zarzut do tego filmu ze strony środowisk katolickich. Po pokazie prasowym filmu odbyła się merytoryczna debata, w której brali udział: ksiądz egzorcysta Andrzej Grefkowicz oraz teolog ksiądz Andrzej Kobyliński. Tak na marginesie debata była dłuższa od samego filmu i wręcz fascynująca ze względu na różnorodność argumentów, ale także kulturę dyskusji, wprost niespotykaną przy sporach światopoglądowych. Księża jednoznacznie skrytykowali film, uznając go za wręcz szkodliwy. Mieli w swoich odczuciach także poparcie z sali. Uznali, że tak nie mogą wyglądać egzorcyzmy, że jest to spłaszczanie tematu, wręcz groźne dla nauki Kościoła. Padł nawet zarzut, że taki film jest wodą na młyn środowisk lewicowych, które kwestionują fakt konieczności wypędzania diabła z ciała człowieka. Michał Kondrat jako dystrybutor i Mariusz Błochowiak wydawca „Egzorcysty” - patrona medialnego, bronili produkcji, wskazując że po pierwsze ukazuje ona sam fakt opętania – co już jest wskazówką duchową dla widza. A po drugie takie realne przypadki obrzędów dokonywanych w wielu krajach występują, film jest jedynie dokumentem i nie ma za zadanie oceniać w jakikolwiek sposób „zastanej” rzeczywistości.
Zarzuty odnośnie filmu są faktycznie uzasadnione, jednak trudno zgodzić się z obawami że przełoży się on na szerszą dyskusję na temat samych egzorcyzmów. To słaby film, który raczej nie zgromadzi publiczności (w końcu wchodzi w okresie, gdy każdy podąża na inny kontrowersyjny film), nie wpłynie on więc na świadomość zbyt wielu ludzi. Jeżeliby był zrobiony w sposób dużo bardziej poukładany, to można by się faktycznie nad nim rozwodzić. A tak pozostaje jedynie niedosyt, że zamiast samego dokumentu nie wprowadzono do kina telewizyjnego zapisu tej fascynującej debaty księży, dziennikarzy i dystrybutora.
Plusy:
ukazanie przypadków opętania
próba pokazania księży egzorcystów od kuchni
szerokie spektrum metod egzorcystycznych
przypadki „naciągania” na obrzędy egzorcyzmu
Minusy:
nieprawdziwy obraz egzorcyzmu według kanonu Kościoła Katolickiego
sceny komediowe
słaba realizacja: montaż, kompozycja scen, ujęcia
Zwiastun:
Tytuł oryginalny: Liberami
Polska premiera: 19 października 2018
Dystrybutor: Kondrat-Media
Produkcja: Francja, Włochy
Rok: 2016
Gatunek: dokument religijny
reżyseria: Federica Di Giacomo
scenariusz: Andrea Osvaldo Sanguigni, Federica Di Giacomo
